Het is vandaag 21 oktober, in Burundi een nationale feestdag. Iedere Burundees kent deze datum uit het hoofd. Wij zouden het een herdenkingsdag noemen, want de moord op een president wordt herdacht. President Melchior Ndadaye werd gedood bij een militaire coup op 21 oktober 1993, waarna een langdurige burgeroorlog uitbrak. Ndadaye was opgeleid tot pedagoog en werkte van 1984 tot 1986 in het CNPK. Hij was voor die tijd al politiek betrokken geweest en later ging hij echt de politiek in. Omdat hij zich inzette voor gelijke rechten in het destijds etnisch verdeelde land, is zijn dood van grote invloed geweest op de vele jaren erna. De herdenking is voor velen nog altijd pijnlijk en wordt soms uitgelegd als bezinning op het leven samen met elkaar. Dat doen de Burundezen inmiddels veel beter. Maar de gevolgen van die oorlog komen we hier nog bijna elke dag in de spreekkamer tegen, vaak in de vorm van psychoses en veel minder vaak in de vorm van PTSS.

Hier wordt het stilstaan bij ellendige gebeurtenissen, zoals deze herdenking, aangeduid als feest. Ook begrafenissen heten een feest, een rouwfeest. Daar zijn er in Burundi veel van. In de vijf dagen dat ik hier nu weer ben, hebben al drie medewerkers van het CNPK een familielid verloren.

Omdat het een vrije dag is, had ik kunnen uitslapen, maar mijn bioritme is alweer zo aangepast dat ik gewoon om half zes wakker werd. Het is hier het hele jaar door licht van ongeveer 6 uur ’s morgens tot 6 uur ’s avonds. Als het droog is, is het hier zo licht dat mijn mini-zonnepaneeltje (lamp en telefoonlader) zelfs in de schaduw oplaadt. Ik zal deze dag besteden aan de afwerking van het in het Kirundi vertaalde leerboek over psychiatrische en psychosociale zorg, de mhGAP-HIG van de WHO, waarna de lay-out kan worden verzorgd. Het regent nu zachtjes en dat levert een licht geruis en een relatief aangename temperatuur van 28 graden op. Dit is bijzonder want het hoost in het huidige regenseizoen vaak en dat geeft nogal veel lawaai op de golfplaten daken. Het regent zelden de hele dag. Wanneer je de bergtoppen aan de oostkant niet meer kunt zien, weet je dat de stortregen onze kant op komt. Maar soms komt er een donderslag bij heldere hemel, waar het huis van trilt en die je doet denken dat de wereld wordt gespleten. Dan begint het acuut hard te regenen. Als je dan de pech hebt dat je op sandalen buiten loopt, raak je die in de snel groeiende plassen gemakkelijk kwijt.

Ik zit binnen droog nu het dak is gerepareerd en ga door met mijn werk. Verder hoor ik nu behalve de vogeltjes weinig om me heen op deze dag, terwijl er normaal altijd wordt gezongen, gepraat, getrommeld en gelachen in de wijde omtrek. Dus het is toch geen feest.

Amy Besamusca – Ekelschot (psychiater in CNPK)